Adres
Onderhoud
Bezoekers
Antieke Klarinet revisie
Een klarinet van rond 1800 waar een stukje van mist. "Kun je dat weer spelend krijgen?" was de leuke en uitdagende vraag.
Eerst maar eens uitzoeken hoe deze klarinet er eigenlijk hoort uit te zien.
Er mist een middendeel van de fluit met drie toongaten. Verder ontbreekt er ook nog een messing stukje mechaniek. Dat deel moet ik dus zien te maken op de draaibank. Maar eerst eens een geschikt stuk hout vinden.
Boxwood and Ivory
Na wat zoeken op internet vond ik al snel dat het een zogenaamde klarinet van Boxwood en Ivory is. Boxwood, oftewel buxus hout blijkt nog te krijgen bij de Amsterdamse fijnhouthandel. Ik plan een dagje Amsterdam in en een bezoek aan deze houthandel. Ik ben erg benieuwd. En daarna moet ik maar eens laten zien dat ik op mijn draaibankje wat precisiewerk kan leveren.
21-1-2015 Ik ben bij de Amsterdamse Fijnhouthandel langs geweest en heb daar een flink stuk Buxushout gekocht. Dat koop je daar per kilo. Ik heb een redelijk recht stuk van bijna een kilo gekocht. Het is echt keihard. Het kost maar 11 euro. Voor zo'n langzaamgroeiend stukje hout is dat niet echt duur.
Een paar dagen later (23-1-2015) vind ik een uurtje tijd om dat stuk buxushout te bewerken. Eerst maar eens een redelijk stuk er tussenuitgezaagd en dat op de houtdraaibank rond gemaakt. Het blijkt ondanks de hardheid heel goed te bewerken. Dat is natuurlijk de reden dat ze daar 200 jaar gelden al voor kozen.
De afmetingen en de toongaten
Voordat het fijne werk begint ben ik eerst maar eens wat gaan meten. Op de site early music instruments vond ik een aantal geschikte foto's die hielpen een redelijke schatting te maken van de maten van het stukje wat er moet komen. Dat resulteerde in de volgende tekening:
Op basis van de tekening maak ik een wat nauwkeurigere basis op de houtdraaibank.
Nu volgt het moeilijkste: een goed passend en goed gecententreerd gat in het stuk boren.
De diameter van het gat, de boring moet goed in de buurt komen van het origineel. Ik begin maar eens de aanschaf van een paar lepepboren (zo noemde mijn vader dat tenminste) in de juiste maat (13 en 20 mm). Â Gelukkig zijn dat maten die ik bij de buurt doehetzelfzaak Na de boodschappen bij de buurtdoehetzelfzaak kan vinden.
Ik probeer eerst het deel in te spannen op een kleine draaibank en dan te boren. Ik begin met een gat door en door van 3 mm te boren om de dikkere broeder goed te laten centreren. Daarna met de kolomboor (het paste uiteindelijk niet op mijn draaibankje) en met een stevige hand in een leren handschoen als materiaalklem voorzichtig de gaten geboord. Niet erg professioneel, maar het werkt wel. Vooral met zo'n lekker scherpe nieuwe boor.
Daarna heb ik volgens de tekening een paar nette toongaaten geboord. Daarbij merk ik ook dat het buxushout nauwelijks splintert. Heerlijk om te bewerken.Â
Daarna heb ik de koppeling tussen de onderdelen passend gemaakt met garen. Dan zou je bijna denken dat het speelklaar is. maar helaas. Het mondstuk is zwaar beschadigd.Â
In het mondstuk lijm ik een stukje zo donker mogelijk hardhout, wat ik daarna op mijn gevoel zo vijl als een mondstuk er uit hoort te zien. Bij de eerste pogingen blijkt dat niet erg bespeelbaar...
Een aantal weken later neem ik het tussenresultaat mee naar Peter van de Poel, een professionele bouwer van houten blaasinstrumenten volgens oud ontwerp (ziehttp://www.petervanderpoel.nl/index.html). Hij heeft een prachtige werkplaats en is al 30 jaar leverancier van prachtige blaasinstrumenten voor professionele muzikanten van oude muziek. Hij geeft me wat adviezen voor de afronding van dit project en geeft me ook een kunststof schijfje mee waaruit ik een imitatie ivoren ring kan draaien.
De eerste aanpassing die ik maak is een aanpassing van delengte van het tussenstuk. Peter had een vergelijkbaar instrument en de verhoudingen bleken in werkelijkheid toch anders dan op mijn tekening. De verdikking heb ik er af gedraaid. Daar komt toch een kunststof ring op en het hele tussenstuk is 8mm ingekort.
Vervolgens draai ik van het kunststof schijfje een ring die exact om het houten gedeelte past.
De ring klemt netjes om het stukje van deze fluit. Het is wel veel witter dan de oude stukjes ivoor.
Daarna beits ik het stukje hout een paar keer om het dichter in de buurt van de kleur van de andere onderdelen te krijgen. En het uiteindelijke resultaat ziet er toch wel leuk uit. Wel jammer dat buxushout snel de neiging heeft om krom te trekken. Maar ja, dat hoort blijkbaar een beetje bij dit soort fluiten (maar hangt natuurlijk ook wel af van de kwaliteit van het hout dat ooit is gekozen).
Wat ook wel aardig is om te vermelden is dat Peter van de instrumenten die hij bouwt ook mondstukken maakt. Dat is grotendeels (in tijd gezien dan) handwerk. Geinspireerd besluit ik toch een poging te doen het mondstuk toch bespeelbaarder te maken dan nu. Ik houdt het een goed tegen het licht en vergelijk de baan en de tipopening met die van een bes-klarinet en een sopraansx mondstuk en vijl het voorzichtig in de richting van zo'n vorm. En zowaar als ik er met een tyerap een afgezaagd riet van een sopraansax op klem komt er zowaar een geluid uit! Een kleine vage toonladder.