Evaluatie van een duurzame verbouwing
In 2020 kochten wij een oude stadboerderij in Heukelum, een klein stadje aan de Linge. Het huis dateert voor een deel uit ca. 1780 en was een echt "klushuis". We hebben met hulp van professionals, vrienden en kennissen bijna twee jaar lang het huis gestript, heringedeeld en opgebouwd. We hebben geprobeerd daarbij duurzame keuzes te maken. Dat was soms best lastig. Duurzame materialen zijn niet altijd een voor de hand liggende keuze en professionals zijn er niet erg in thuis.
We waren in die jaren min of meer leerlingbouwvakker en hebben enorm veel geleerd, over wat werkbaar is, veilig en hoe betrekkelijk duurzaam eigenlijk maar is. Achteraf heb ik een analyse gemaakt van de milieuimpact van de keuzes die we hebben gemaakt. Daarbij dankbaar gebruik makend van de data die met name beschikbaar is in de Nationale Milieu Database en bij het NIBE.
Een goede maat voor evaluatie van CO2 uitstoot
Voor de evaluatie heb ik me vooral geconcentreerd op de CO2 uitstoot. Tijdens onze verbouwing hebben we door het kopen van materialen en het uitvoeren van allerlei werk ruim 34.000kg CO2 geproduceerd. Om dat getal wat in perspectief te zetten een paar kengetallen:
- Uitgeademde CO2
- Per dag ademt een mens ongeveer 1kg CO2 uit (bron: klimaathelpdesk). We hebben een twee persoonshuishouden en produceren samen jaarlijks 730 kg CO2. Een gemiddeld mens produceert in een mensenleven 29000 kg CO2.
- Gas en licht
- Een gemiddeld twee persoonshuishouden gebruikt ca 3000kWh elektriciteit en 1500 m3 gas per jaar. Bij de productie van een kWh grijze stroom komt circa 0,523 kg CO2 vrij, waarmee we jaarlijks op 1570kg uit komen (bron: https://www.co2emissiefactoren.nl/lijst-emissiefactoren/). Bij de verbranding van een m3 aardgas komt 1,8kg CO2 vrij. Daarmee komen we jaarlijks op 2700kg CO2. Voor gas en licht samen zitten we dan op circa 3500 kg. Die 3500kg dat is wel een mooie maat. Voor de totale verbouwing komen we uit op een 8 a 9 keer zo veel.
- Mobiliteit
- Bij elke liter benzine die je gebruikt komt 2,3 kg CO2 vrij. We hebben nu een zuinige kleine hybride en rijden circa 12000 km per jaar en daarvoor is circa 500 liter benzine nodig. Daarbij komt dus 1150 kg CO2 vrij. Dat is bijna net zoveel als een maand of 4 gas en licht gebruik.
- Een lange vliegreis voor een vakantie zou ons circa 135 gram CO2 per persoon kosten. Een retour per vliegtuig naar Zuid Spanje is circa 12000* 0,135 = 1620 kg CO2 en dus net bijna zoveel als een half jaar van ons gas en licht gebruik.
Voor onze verbouwing hebben we in totaal ruim 34000kg CO2 geproduceerd.
We hebben de verbouwing in 16 fasen ingedeeld. Eigenlijk zijn er maar 14 echter verbouwiingsactiviteiten.
In de tabel hieronder is de totale CO2 productie per afzonderlijke fase weergegeven (inzicht d.d. 28-9-2022)
| Fase van de verbouwing |
GWP |
Omschrijving |
| 1 slopen | 4175 | Er is ongeveer 80 kuub aan afval afgevoerd. Dat was veel meer dan we hadden verwacht. Het ging onder andere om twee houten vloeren, een met bitumen bekleed plat dak. Een openhaard en schoorsteen tot aan de nok van het dak, een tussenmuur en enorm veel oud stucwerk. Met name de belasting van de bitumen dakbedekking had een grote CO2 impact. |
| 2 muren | 914 | Er zijn aardig wat nieuwe muren geplaatst en nieuwe lateien boven kozijnen geplaatst. Bij elkaar hebben we meer dan 5 m3 aan stenen en cement aan het huis toegevoegd. We hebben gekozen voor de kalkzandsteen voor de dragende muren en voor met gips beklede houten frames op de boven verdieping. Verder hebben we overal de buitenmuur voorzien van voorzetwanden met isolatie. |
| 3 stukwerk | 4411 | Alle leefruimtes zoals woon- slaapkamer en keuken zijn de muren voorzien van leemstuc. De plafonds en overige ruimten hebben voorzetwanden bekleed met gips en gipsstuc. |
| 4 isoleren | 2286 | Er is 28 m3 vlaswol verwerkt in de voorzetwanden en het dak en PUR in vloeren. |
| 5 dakwerk | 4295 | We hebben de platte daken voorzien van een nieuwe draagconstructie, nieuwe isolatie en bitumen dakbedekking |
| 6 ramen en deuren | 353 | Er zijn 11 nieuwe kozijnen en deuren vernieuwd. Daarbij hebben we gekozen voor de versie met duurzaam Finti hout en Hr++ glas. |
| 7 sanitair | 2564 | Er is een douche en toilet gemaakt op de 1e verdieping en een extra toilet op de begane grond. Verder hebben we vloerverwarming in het achterste gedeelte van de vloer gerealiseerd en muurverwarming in de woonkamer. |
| 8 elektra | 191 | Alle elektra is vernieuwd. In totaal is 400m flexbuis geinstalleerd en ca 100 contactdozen en schakelaars en een nieuwe groepenkast. |
| 9 vloer en plafond | 2018 | Er is boven de vloer in het achterste deel van het huis 3 m3 anhydriet egaline, nieuwe houten vloeren op de eerste verdieping en de zolder. De zolder is betimmerd met vurenhout. |
| 10 schilderwerk | 288 | Er is tussen meer dan 60 kilo verf verwerkt. Voor muurverf hebben we een milieuvriendelijk variant gekozen. Voor de kozijnen hebben we een Alkydverf toegepast om dat die op lange termijn gezien beter scoort. |
| 11 tuinwerk | 238 | De tuin is opgehoogd dat is zoveel mogelijk gedaan door hergebruik van puin die uit het huis en de tuin kwam, maar voor een deel ook met zand die we hebben laten bezorgen. We hebben geen nieuwe tegels gekocht op een paar betonranden na maar alle tegels die in de tuin zaten hergebruikt. |
| 12 schuur | 168 | Er is een schuur van 3 bij 4 meter geplaatst van douglas hout |
| 13 zonnepanelen | 2211 | Er zijn 10 nieuwe zonnepanelen geplaatst. |
| 14 transport | 6161 | We hebben al het transport apart inzichtelijk gemaakt. Het betreft de reizen van onszelf en de vakmensen naar de bouwlocatie en het transport van materialen van (slopen_ en naar (nieuw materiaal) het huis. |
| 15 hergebruik | -3424 | Zoals eerder benoemd zijn alle tuintegels hergebruikt hebben we een tweede hands keuken gekocht en hebben we veel metalen ingeleverd als oude metalen. Ook de tuinkas hebben we aangepast en opnieuw gebruikt. |
| 16 inrichting | 231 | |
| TOTAAL (exclusief hergebruik) |
30506 |
Alle materialen die we hebben ingekocht zijn in een spreadsheet ingevoerd en hebben geleid tot inzicht in de duurzaamheid van de verbouwing. Achteraf hadden we andere keuzes kunnen maken en eigenlijk kunnen we ook concluderen dat een verbouwing op zich wel duurzaam kan heten maar dat niet direct is. Dat is pas van toepassing wanneer die leidt tot jarenlang woonplezier met een lage CO2 belasting.
De belangrijkste inzichten zijn:
- Transport heeft de grootste impact in totaal 22% van de hele verbouwing
- Zonnepanelen zijn verantwoordelijk voor 9% van de totale CO2 belasting
- Met hergebruik hebben we circa de CO2 belasting met circa 12% beperkt
- De PIR en bitumen op een plat dak vertegenwoordigen een grote belasting (17%)
- Bouwen met hout reduceert de CO2 belasting sterk.
